Kawa w języku

Kawa w języku

Któż z nas zastanawiał się nad tym, ile razy w ciągu dnia wspominamy o kawie? Przecież nie tylko namiętnie ją pijemy, ale też rozmawiamy o niej przy wielu okazjach. Kawa po prostu nie schodzi nam z ust!

Już w „Panu Tadeuszu” znajdziemy zapadający w pamięć cytat: Takiej kawy jak w Polszcze nie ma w żadnym kraju. O wyjątkowym statusie czarnego naparu w polskiej kulturze i języku świadczą nie tylko napisane przez Mickiewicza frazy, ale również ilość związanych z kawą potocznych określeń, wyrażeń oraz ich ładunek emocjonalny.

nr21_1_glowne2

Na co dzień najczęściej wychwalamy przecież jej smak, opisujemy rodzaj. Kawa może być biała, czarna, duża, mała, pyszna itd. Jej picie wprowadza nas w dobry nastrój, co skutkuje tym, że mówiąc o niej, używamy zdrobnień: kawusia, kawka, kaweczka itp. Powszechność tego typu wyrażeń tylko potwierdza silną obecność kawy w codziennym życiu i mowie.

nr21_1_glowne3

Obok licznych epitetów określających kawę, często posługujemy się również charakterystycznym związkiem frazeologicznym – wyłożyć kawę na ławę, który oznacza ‘powiedzieć coś otwarcie, bez niedomówień’. Ten frazeologizm to prawdopodobnie najpopularniejsze wyrażenie z kawą w roli głównej.

W „Słowniku Ojczyzny Polszczyzny” Jana Miodka znajdziemy jednak inne, wymarłe już frazy. Na przykład być na czarnej kawie. Znaczy to tyle, ile ‘dostawać lanie’. W dawnym slangu przestępczym słowo kawa oznaczało bowiem krew. Na czarnej kawie można było zostać najprawdopodobniej wtedy, gdy wcześniej poszło się na kawę wesołą… czyli do domu publicznego. Językoznawcy nie są zgodni, czy to zdumiewające dzisiaj wyrażenie ma faktycznie związek z czarnym naparem, czy raczej z kawką – niewielkim ptakiem z rodziny krukowatych…

sandra

Literatura dostarcza nam nie tylko takich rubasznych ciekawostek językowych, ale również pięknych, poetyckich określeń dotyczących kawy. Amerykańska autorka,  Sandra Mizumoto Posey w swojej książce „Kawa. Historia, wróżby, przepowiednie” wymienia wiele pięknych synonimów kawy, które od dawna funkcjonują w kulturze. Najczęściej niosą one ze sobą silny ładunek emocji i skojarzeń. Mogą dotyczyć pozytywnych właściwości kawy – uzdrawiająca jagoda, ziarno inspirujące myśl, a także jej pochodzenia – dar niebios, niebiański owoc. Jeśli po wypiciu filiżanki małej czarnej nasz duch wzlatuje wysoko, możemy powiedzieć o kawie, że to dreszcz wszechświata i natchnienie piszących listy. Lektura wspomnianej książki na pewno dostarczy Wam wielu ciekawych historii do opowiadania znajomym. A nie ma przecież bardziej sprzyjających ku temu okoliczności, niż wspólna kawa. Spotkajmy się przy kawie, wypijmy razem kawę czy chodźmy na kawę – to najserdeczniejsze zaproszenie do rozmowy. Kogo więc dziś zaprosicie do swojego stolika? 😉

nr21_1_glowne4

Kawa wir mleka
Ołówek